ARDAHAN TARİHİ

ARDAHAN TARİHİ

Ardahan İli yaklaşık 3000 yıllık bir geçmişe sahiptir. İlimiz, M.S.628 yılında Hazar türklerinin bir kolu olan Arda Türklerinin eline geçerek Ardahan adını almıştır. 1876-1877 Osmanlı-Rus savaşı sonunda savaş tazminatı olarak 13 Temmuz 1878 Berlin Antlaşmasıyla Ruslara bırakılan Ardahan, 1918 Brest-Litowsk Antlaşmasıyla Anavatana kavuşmuş ise de 30 Ekim 1918 Mondros Mütarekesi ile ordumuzun çekilmesi sonucu, Ermeni ve Gürcülerin işgaline hedef olmuştur. 30 Kasım 1918 tarihinde İlimiz’ de kurulan Milli Şura Hükümeti tarafından Mondros Mütarekesi şartları reddedilmiş, Milli Şura Hükümeti, Kurtuluş Savaşımızla bütünleşerek Kazım Karabekir Paşa ve Halit Paşa Komutasındaki şanlı ordumuz tarafından 23 Şubat 1921 tarihinde kurtarılmıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra il olan Ardahan, 1926 yılında ilçe yapılarak, Kars iline bağlanmış, daha sonra 27.05.1992 tarih ve 3806 sayılı Kanunla tekrar il statüsüne kavuşturulmuştur.

Ardahan Kalesi:
Ardahan Kalesi çevresinde yapılan Prehistorik araştırmalar, (M.Ö. 3500-2000) Eski Tunç Çağı’na ait yarlaşmanın varlığını ortaya koymuştur. Ardahan Kalesi, Osmanlı döneminde 16. yüzyıl ortalarında, Kanuni Sultan Süleyman’ın emriyle inşa edilmiş ve günümüze kadar ulaşmayı başarmıştır. Tarihi oldukça eskilere dayanan Ardahan Kalesi’nde yapılan kazılar bölgenin çeşitli krallıkların hakimiyetine girdiğine göstermektedir.
Şehir merkezinin kuzeyindeki Halil Efendi Mahallesi ile şehir merkezini birbirinden ayıran Kura Nehri’nin hemen sol kıyısında bulunmaktadır. Kale mimari açıdan dikdörtgen planlıdır. Giriş kemerinin hemen üzerinde, yapıldığı tarih 1544 olarak yazılmaktadır. Dikdörtgen plan oluşturan sur duvarları, 745 m. uzunluğundadır. Baştan başa kare tabanlı ve çokgen planlı çok sayıda kule ile desteklenmiştir.

Savaşır (Cancak) Kalesi:
Posof ilçesine bağlı Savaşır (Cancak) köyünün güneydoğusunda, üç yanı vadi ile çevrili sivri bir tepe üzerinde konumlandırılmıştır.

Kinzi Kalesi:
Ardahan’ın yaklaşık 30 km. batısında Bağdeşe (Kinzodamal) köyünün kuzeyinde, Bülbülan Yaylası’nın güneydoğusunda yer alan bir kaledir.
Sevimli Kalesi:
Hanak ilçe merkezinin yaklaşık 18-20 km. güneydoğusundaki Sevimli (Vel) köyünün takriben 500 m. güneyinde, Kura Nehri vadisinde, yarımada biçimli sarp bir tepe üzerinde yer almaktadır.

Kalecik Kalesi:
Göle ilçesine bağlı Kalecik köyünün yaklaşık 450-500m. güneyinde, köyden gelen derenin oluşturduğu vadi eli Kura Vadisi’nin kesiştiği noktada sarp bir alana kurulmuştur.

Şeytan Kalesi:
Çıldır ilçesinin Yıldırımtepe köyü civarında olan bu kalenin, Ortaçağ’da yapıldığı tahmin edilmektedir. Çıldır’a 1 km. uzaklıktaki Yıldırımtepe köyünün yaklaşık 1,5 km. kuzeydoğusunda bulunan Karaçay Vadisi’nde oldukça sarp bir alana inşa edilmiştir.

Kurtkale:
Çıldır ilçe merkezinin yaklaşık 36 km. kuzeydoğusundaki Kurtkale nahiyesinin 1 km. güneyinde ve Gürcistan sınırında bulunmaktadır. Yakınındaki nahiyeye de adını veren Kurtkale’nin tarihi ve adını nereden aldığı konusunda kesin bilgi yoktur.

Kazan Kale:
Ardahan’ın yaklaşık 12-13 km. kuzeydoğusunda, Kura Vadisi’nin nehrin akış yönüne göre sağında, vadinin sınırlandığı dil biçimindeki yükselti üzerinde yer almaktadır. Kesin tarihi bilinmeyen kale çevresinde, eski yerleşim izleri mevcuttur.

Altaş (Ur) Kalesi:
Ardahan- Hanak karayolunun 18. km’sindeki Altaş (Ur) köyünün doğusunda yer alan sivri bir tepe üzerine kurulmuştur. Tarihi kaynaklarda sadece adı ve yeri belirtilen kalenin, ilk yapım tarihi kesin değildir. Ancak 7.- 8. yüzyıldan beri bu kalenin mevcut olduğu anlaşılmaktadır.
Kırnav Kale:
Hanak ilçesinin 5 km. güneyindeki Çayağzı köyünün yaklaşık 400 m. batısında Ardahan– Hanak karayolu üzerinde Hanak Çayı kenarında yer alır. Bu kalenin de kesin inşa tarihi bilinmemektedir. Ancak bugünkü kalıntıların, Ardahan Kalesi’ne ait kalıntılarla aynı duvar tekniğine sahip olması dikkat çekicidir.

Ardahan Kora Köyü / Marka Köy Kora
Dünyanın En Tanınmış Köyü olarak Bilinir ve Marka Köy Kora Olarak Tanımlanır.. Kora Köyü ardahan Şehir Merkezine 42 km uzaklıktadır.. Kora Köyü ile Komşu olan Köyler Hasköy Binbaşar Nebioğlu Yaylakarakolu Ömerağa Tunçoluk Lehimli ve Hacıali Köyüdür

Ardahan Merkez Mevlit Efendi Camii:
Ardahan şehir merkezinde Halil Efendi Mahallesinde, kalenin yaklaşık 150-200 m. doğusunda yer almaktadır. Giriş kapısında bulunan kitabeye göre, yapımı 1701 tarihinde inşa edildiği anlaşılmaktadır. Ancak bu caminin yakın tarihlerde beden duvarlarının yarıdan yukarısı ve üst örtüsü yenilenmiştir.

Posof Merkez Camii:
Posof merkez camisinin minberinde kitabeye göre 1868 tarihinde inşa edildiği anlaşılmaktadır. Cami, boyuna dikdörtgen planlı olup, kesme taşlardan yapılmıştır. İç yapısı Osmanlı mimarisini yansıtmaktadır. Ayrıca caminin doğusunda yer alan dikdörtgen hazire alanında bulunan bir lahitte yazan 1771 tarihi caminin tarihinin minberindeki tarihinden daha eskiye dayandığını düşündürmektedir.

Derviş Bey Camii
Ardahan da Tugay Komutanlığının yanında ki parselde inşaa edilmiş bulunmaktadır.
Cümle kapısı üzerinde,iki tarafta yatay dikdörtgen panolar halinde yer alan yazılarda h.1285/m.1869 tarihi okunur.Yapıya adını vermiş olan Derviş Bey’in kimliği hakkında biyografik bilgi mevcut değildir.Caminin sağ ve sol tarafındaki panolarda “İslamdan daha yüksek bir şeref yoktur”ibaresi ve altında 1285 tarihi verilmiştir.
Camii esas plan itibariyle dikdörtgen konumlu plan şemasına sahiptir.Girişin önünde yer alan mahfel,taşıyıcı ve kirişleme sistemiyle,ana hacmi iki bölüm halinde ifadelendirmiş, böylece içten ahşap kubbe dıştan,dıştan oturtma çatı ile örtülmüştür.Duvar kalınlığı 0.80m.olan yapının Minareside camii gibi muntazaman kesme taştan imal edilmiştir.

Akçakale Ada Şehri Kalıntıları
Çıldır Gölü’nün içerisinde yer alan Akçakale Adası, doğal güzelliklerinin yanı sıra, birinci derecede arkeolojik sit alanıdır. Çıldır ilçe merkezinin yaklaşık 27 km. güneydoğusunda yer alan Akçakale köyünün hemen batısında bulunan bir ada şehrine ait kalıntılardır.


23 ŞUBAT ARDAHAN 
Ardahanın Kurtuluşu 1921 ardahanlılar günü ilan 2014


KURTULUŞ GÜNLERİ 
Ardahan, Uzun Zamandan Beri Beklediği Kurtuluş Ve Şanlı Bayrağı¬mıza Kavuşma Hülyasını 23 Şubat 1921 Günü Gerçekleştirdi. Gürcü Bir¬liklerinin Şehri Boşaltmasının Ardın¬dan, Öğleden Sonra Yüzbaşı Osman Bey'in Komutasındaki Türk Birlikleri Şehre Girdi. Halkın İçten Karşılaması, Allah'a Yapılan Şükürler, Kesilen Kurbanlar Çok Güzel Bir Havayı Aksettiriyordu. Ardahan'a Türk Bayrağı Çekildi. Tbmm, Doğu Cephesi Komutanı Kâzım Karabekir Pa¬şa'ya Bir Teşekkür Telgrafı Çekti. Fevzi Paşa Da Kazım Karabekir Paşa'ya Çektiği Telgrafta "Ardahan Ve Artvin 'İ Kurtaran Şark Ordumuzun Kahraman Komutanlarım Ve Askerlerini Tebrik Ederim" Diyordu.24 Şubat 1921'de Ardahan Livası Adına Hamşioğlu Celal Ve İsa, İleri Gelenlerden Mehmet Ali Ve Karaman İmzalarını Taşıyan Bir Telgraf Kâzım Paşa'ya Teşekkür Olarak Gönderildi. Aynı Mealde Bir Telg¬raf Da Tbmm'ne Gönderildi.
Şark Cephesi Komutanı Kâzım Karabekir Paşa 24-26 Ekim Tarihleri Arasında Ardahan'ı Ziyaret Et¬miş, Beraberindeki Heyete Ermeni Ve Rusların Burada Yaptıkları Kıyımları Anlatmıştır.
Ardahan'ın Kaza Haline Getirilişi 1926'ya Kadar Vilâyet Statüsünde Bulunan Ardahan 30 Mayıs 1926 Tarih Ve 877 Sayılı Kanun İle Ka¬za Haline Dönüştürüldü. Bu Karar 26 Haziran 1926 Tarih Ve 404 Numaralı Resmî Ceride'de İlan Edil¬miştir. 877 Numaralı Kanun "Teşkilat-I Mülkiye" Kanunu Adını Taşımaktadır. Bu Kanunun Ardahan'ı İl¬gilendiren 1 Numaralı Cetveli Şöyledir. "İsimleri Belirtilen 1 Numaralı Cetvelde Yazılı Olan Üsküdar, Beyoğlu, Ardahan, Çatalca, Gelibolu, Genç, Er¬gani, Siverek, Kozan, Muş Ve Dersim Kazaya Çevrilmiştir." Ardahan'ın İl Olması (1992) Ardahan, Yarım Yüzyıldan Fazla, Tam 66 Yıl Kars İline Bağlı Bir İlçe Olarak Yer Aldı. 27 Mayıs 1992 Ta¬rih Ve 3806 Sayılı Kanun İle Tekrar 1921'deki Gibi Bir İl Haline Getirildi. Ardahan'ın Bakanlar Kurulu Kararıyla İl Yapıldığı 3806 Sayılı Kanunun 1. Maddesi Şöyledir: Madde 1- Kars İline Bağlı Ardahan İlçe Merkezi Olmak Ve Ekli (13) Sayılı Listede Adları Yazılı İlçe, Bucak, Kasaba Ve Köyler Bağlanmak Suretiyle Ardahan Adı İle "İl" Kurulmuştur
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde 1926'ya Kadar Ardahan Milletvekilleri
Ardahan 1921'de Mutasarrıflık Haline Getirildiği İçin Kars Gibi Tbmm'de Milletvekilleri İle Temsil Hakkına Sahip Oldu. İki Yasama Dönemi İçin Şu Milletvekillerini Seçmiş Ve Tbmm'ne Göndermiştir: I. Dönemde Ardahan'ı Temsil Edenler, Hilmi Bey Ve Os¬man Server Bey'dir. Hilmi Bey 1885 Yılında Şavşat'ta Doğdu. Filibeli Mustafa Efendi'nin Oğludur. Harbiye'den Mezun Oldu. İttihat Ve Terakki'de Aktif Bir Rol Üstlendi. I. Yasama Döneminin İkinci Milletvekili Osman Server Bey, Tarihî Atabekler Ailesindendir. 1886 Ahıska Doğumludur. Yüksek Tahsil İçin Avru¬pa'ya Gitti. Almanya'da Ziraat, Maden Ve Kadastro Mühendisliği, Petersburg'da Hukuk Tahsili Gördü. Millî İslam Şurası Ve Güneybatı Kafkas Hükümetlerinin Kuruluşlarında Aktif Roller Aldı. 1921 Seçimlerinde Ar¬dahan'ı Temsilen Ankara'ya Gitme Hakkı Kazandı. 1923'den Sonra Mühendis Olarak Özel Kurumlarda Bu¬lundu. Atabek Soyadını Aldı. 1962 Yılında İzmir'de Geçirdiği Bir Trafik Kazasında Vefat Etti. 1923'deki Iı. Dönemde Ardahan Üç Milletvekili İle Meclis'te Temsil Edildi. Milletvekillerinin Hepsi Asker Kökenli İdiler. Bu Milletvekilleri Halit, Talat Ve Tahsin Beylerdir. Halit Paşa Kars Ve Ardahan'ı Kurtaran Ordunun Komutanı Olan Halit Paşa'dır. Daha Sonra Karsı-Alan Soyadını Almıştır. 1925'te Tbmm'de Vuruldu Ve Vefat Etti. Talat Bey 1922 Yılında Ardahan Mutasarnflığı'na Tayin Edilmiş Ve Ertesi Yıl Ardahan'dan Milletve¬kili Seçilmiştir. Sönmez Soyadını Alan Talat Bey 1950'de Vefat Etmiştir. Tahsin Bey, I. Dünya Savaşında Rus İstilâsına Kadar Erzurum Valiliği'nde Bulundu. 1923 Seçimle¬rinde Ardahan'dan Meclis'e Girdi. Atatürk Tarafından Kendisine Üzer Soyadı Verilmiştir. Ardahan, Tekrar İlçe Haline Getirilince Milletvekili Olarak Meclis'te Temsil Edilmesi Sona Erdi.

23 ŞUBAT ARDAHANLILAR GÜNÜ 
Ardahanlılar Günü Bütün Ardahanlıların Her Yerde Aynı Anda Aynı Günde Kutladıkları Özel Bir Gündür Birçok Özel Günde Olduğu Gibi Ardahanlılarda Kendilerinin Özel Günü Ve Bayramı Olan 23 Şubat Kutlamalarına Daha Erkendende Başlıyabilmektedirler Ancak Ardahanlıların Resmi Özel Günü 23 Şubattır.. Ardahanlılar Günü Hersene 23 Şubat Ardahanın Kurtuluş Yıldönümü İle Beraber Dünyanın Her Yerinde Kutlanmaktadır. Ardahanlılar Günü Bireysel Olarakta Kutlanılıyor. .Ardahanlıların Geneli Bu Özel Günü Evinde Veya İşyerinde Kutluyor.Ardahanın Stk Dernek Kurum Ve Benzer Yapıları. Güne Özel Çeşitli Etkinliklerde Yapmaktadırlar. Bu Özel Gün Bütün Ardahanlıların Günüdür.. Bu Özel Gün İçin Her Ardahanlı. Her Ardahan Kurumu Stk’sı Derneği Güne Özel Çeşitli Etkinlikler Yapma Hakkına Sahiptir .Ardahanın Tanıtımınada Büyük Katkı Sağlıyan Dünya Ardahanlılar Günü.. Türkiye Ve Dünyada Bir Çok İl İlçe Ve Köyün Tanıtımı Yapan Mehmet Ali Arslan’ın Bir Projesidir. Proje 2013 Yılında Ardahanlılarla Paylaşılmıştır Mevcut Proje Ardahanlılar Tarafından Uygun Görünmüş Ve Ardahanlılar 23 Şubatı Dünya Ardahanlılar Günü Olarak İlan Etmiştir Ardahanlılar Günü İlk Olarak 23 Şubat 2014 Tarihinde Kutlanmaya Başlanmıştır…2014 Yılından Beri Ardahanlılar Her Sene 23 Şubatta Çiftte Bayram Yaşıyor Çünkü 23 Şubat Ardahanlılar Günü’dür Çünkü 23 Şubat Ardahanın Kurtuluş Yıldönümüdür.Ardahanlılar Her Sene 23 Şubatı Sabırsızlıkla Bekliyor.


23 Şubat Ardahanlılar Gününde Neler Yapılır?

Ardahanın tanıtımı. ardahanlıların aynı günde eğlenmesi gibi bir çok amacı olan 23 şubat ardahanlılar gününde neler yapılır?

23 Şubat Ardahanın Kurtuluş Günü Olmakla Beraber 2014 Yılından Beri Dünyadaki Bütün Ardahanlılar Tarafından Ardahanlılar Günü Olarakta Kutlanılıyor Peki 2014 Yılından beri Her Yerde Kutlanan Özeliklede Bireysel Olarak Kutlanan 23 şubat Ardahanlılar Günü’nde Neler Yapılır?
Büyüklerin Elleri Küçüklerin Gözleri Öpülür Küskünler Barışır Barıştırılır Medya Araçlarında Güne Özel Mesajlar Yayınlanır Stk Dernek Kurum Ve Şahıslar Tarafından Güne Özel Etkinlikler Düzenlenir İşyerleri Güne Özel İndirmli Kampanyalar Düzenlenir 23 Şubat Ardahanlılar Günü Ardahanlılar Tarafından Bireysel Olarakta Kutlanan Özel Bir Gündür Bu Özel Günde Ev Veya İşyerlerindede Eğlence Ve Mutluluk Ortamı Sağlanır Eş Akraba Dost Arkadas Ziyaretlerine Gidilir. Uzaktakilerle İletişim Araçlarıyla İletişim Kurulur Ve Özel Günleri Kutlanılır.